Καρλ Γιουνγκ, "Έβδομος Λόγος προς τους Νεκρούς": Πίσω στην πατρίδα ανάμεσα στα άστρα

 

Λόγος Ζ΄

Τη νύχτα οι νεκροί επέστρεψαν ξανά και μέσα σε θρήνους είπαν: «Ένα ακόμα πράγμα πρέπει να μάθουμε, επειδή ξεχάσαμε να το συζητήσουμε: δίδαξέ μας για τον άνθρωπο!»

«Ο άνθρωπος είναι μια πύλη μέσω της οποίας εισέρχεται κανείς από τον εξωτερικό κόσμο των θεών, των δαιμόνων και των ψυχών, στον εσωτερικό κόσμο, από τον μεγαλύτερο κόσμο στον μικρότερο κόσμο. Μικρός και ασήμαντος είναι ο άνθρωπος· τον αφήνει κανείς σύντομα πίσω, και έτσι εισέρχεται κανείς και πάλι στο άπειρο διάστημα, στον μικρόκοσμο, στην εσωτερική αιωνιότητα».

«Σε αμέτρητη απόσταση τρεμοφέγγει ένα μοναχικό αστέρι στο υψηλότερο σημείο του ουρανού. Αυτός είναι ο μοναδικός Θεός αυτού του μοναχικού αστεριού. Αυτός είναι ο κόσμος του, το Πλήρωμά του, η θεότητά του.

Σ’ αυτόν τον κόσμο, ο άνθρωπος είναι ο Αβραξάς, που γεννά και καταβροχθίζει τον δικό του κόσμο.

Αυτό το αστέρι είναι ο Θεός και ο σκοπός του ανθρώπου.

Είναι η καθοδηγητική του θεότητα· σ’ αυτό ο άνθρωπος βρίσκει ανάπαυση.

Προς αυτό πηγαίνει το μακρύ ταξίδι της ψυχής μετά τον θάνατο· σε αυτό λάμπουν όλα τα πράγματα που διαφορετικά θα μπορούσαν να κρατήσουν τον άνθρωπο μακριά από τον μεγαλύτερο κόσμο με τη λάμψη ενός μεγάλου φωτός.

Σ’ αυτό το Ένα, ο άνθρωπος οφείλει να προσεύχεται.

Μια τέτοια προσευχή αυξάνει το φως του αστεριού. Μια τέτοια προσευχή χτίζει μια γέφυρα πάνω από τον θάνατο.

Αυξάνει τη ζωή του μικρόκοσμου· όταν ο εξωτερικός κόσμος παγώνει, αυτό το αστέρι εξακολουθεί να λάμπει.

Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να χωρίσει τον άνθρωπο από τον δικό του Θεό, αν ο άνθρωπος μπορεί μόνο να στρέψει το βλέμμα του μακριά από το πύρινο θέαμα του Αβραξά.

Ο άνθρωπος εδώ, ο Θεός εκεί. Αδυναμία και ασημαντότητα εδώ, αιώνια δημιουργική δύναμη εκεί. Εδώ υπάρχει μόνο σκοτάδι και υγρό κρύο. Εκεί όλα είναι ηλιόφως".

Ακούγοντας αυτά οι νεκροί σώπασαν, και σηκώθηκαν όπως ο καπνός υψώνεται πάνω από τη φωτιά του ποιμένα, που φυλάει το κοπάδι του τη νύχτα.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ (ΣΥΝΟΨΗ ΑΠΟ ΤΟ STEPHAN HOELLER, THE GNOSTIC JUNG AND THE SEVEN SERMONS TO THE DEAD, QUEST BOOKS 1982, ΣΕΛ. 176-201):

Ο Έβδομος Λόγος, αν και ο πιο σύντομος από τους επτά, δεν είναι λιγότερο σημαντικός από τους υπόλοιπους. Είναι ο μόνος που εστιάζει άμεσα στην ανθρώπινη ύπαρξη, αποκαλύπτοντας ότι όλες οι έννοιες που συζητούνται στους προηγούμενους λόγους – όπως το Πλήρωμα, ο Θεός, ο Δαίμονας, ο Αβραξάς – στην πραγματικότητα αντανακλούν στοιχεία της ανθρώπινης ψυχής.

Το κείμενο εξηγεί πώς ο ανθρώπινος νους τείνει να προβάλλει το βαθύτερο περιεχόμενό του στον εξωτερικό κόσμο. Οι θεότητες, οι μύθοι της δημιουργίας, οι ιστορίες σωτηρίας μέσα από θρησκευτικές μορφές όπως ο Χριστός, ο Βούδας και ο Κρίσνα, όλα είναι στην ουσία συμβολικές απεικονίσεις της ατομικής ψυχικής εξέλιξης. Οι δημιουργικοί και καταστροφικοί μύθοι δεν περιγράφουν τον εξωτερικό κόσμο, αλλά την πορεία της ανθρώπινης συνείδησης μέσα από το ασυνείδητο.

Ο συγγραφέας διαχωρίζει την αλλαγή από τη μεταμόρφωση, επισημαίνοντας ότι οι άνθρωποι συχνά συγχέουν τα δύο. Οι αλχημιστές και ο Ηράκλειτος ανέφεραν ότι τα στοιχεία της φύσης πολεμούν συνεχώς μεταξύ τους χωρίς να αλλάζουν ουσιαστικά. Η πραγματική μεταμόρφωση έρχεται μόνο μέσα από το «έργο ενάντια στη φύση» – μια διαδικασία που οδηγεί πέρα από την απλή αλλαγή σε μια βαθύτερη εσωτερική μεταμόρφωση.

Ο άνθρωπος είναι μια γέφυρα ανάμεσα στον μακρόκοσμο και τον μικρόκοσμο, όντας η σύνδεση μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού κόσμου. Η σχέση του με το καλό και το κακό είναι αλληλεξαρτώμενη: το εξωτερικό κακό αντικατοπτρίζει τις εσωτερικές αδυναμίες. Όσο οι άνθρωποι προσπαθούν να εξαλείψουν το κακό έξω από αυτούς χωρίς να αντιμετωπίσουν το κακό μέσα τους, οι προσπάθειές τους είναι καταδικασμένες να αποτύχουν.

Ο Jung εισάγει την έννοια της συγχρονικότητας, υποστηρίζοντας ότι ορισμένα γεγονότα συνδέονται όχι από αιτιότητα, αλλά από νόημα. Ο άνθρωπος λειτουργεί ως «πύλη» μεταξύ δύο αιωνιοτήτων – του εξωτερικού και του εσωτερικού κόσμου. Ορισμένες εμπειρίες αποκτούν νόημα όταν μια εσωτερική κατάσταση αντανακλάται σε ένα εξωτερικό γεγονός, χωρίς να υπάρχει κάποια αιτιολογική σύνδεση.

Ο έβδομος λόγος αποκαλύπτει ότι ο Θεός δεν είναι μια ιδέα ή ένα αντικείμενο πίστης, αλλά μια ζωντανή εμπειρία μέσα στην ψυχή του ανθρώπου. Ο Jung απορρίπτει τον θεό των θρησκευτικών δογμάτων και προτείνει ότι ο Θεός είναι μια αρχέτυπη εικόνα, η οποία βιώνεται. Ο άνθρωπος δεν δημιουργεί αυτή την εικόνα κατά βούληση, αλλά αντίθετα, αυτή αναδύεται από τα βάθη του συλλογικού ασυνείδητου.

Το κείμενο παρουσιάζει τον Θεό ως ένα άστρο που λάμπει στην άκρη του ουρανού, το οποίο ο άνθρωπος πρέπει να ακολουθήσει. Αυτή η σχέση είναι αμφίδρομη: ο άνθρωπος εξαρτάται από τον Θεό για νόημα και καθοδήγηση, αλλά και ο Θεός εξαρτάται από τον άνθρωπο, καθώς η εμπειρία του Θεού αυξάνεται μέσω της ανθρώπινης προσευχής και αφοσίωσης. Ο Θεός δεν είναι απλώς κάτι που υπάρχει έξω από τον άνθρωπο, αλλά ένας ζωντανός παράγοντας μέσα του.

Ο έβδομος λόγος αναφέρεται ξανά στον Αβραξά, μια αρχέγονη δύναμη που ενσωματώνει τη δημιουργία και την καταστροφή. Ο άνθρωπος είναι σαν τον Αβραξά, καθώς δημιουργεί και καταστρέφει τον κόσμο του. Ωστόσο, το κείμενο προειδοποιεί ότι ο άνθρωπος πρέπει να αποστρέψει το βλέμμα του από το «φλεγόμενο θέαμα του Αβραξά», αν θέλει να βρει το θεϊκό του αστέρι. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να παρασυρθεί από τη δημιουργική και καταστροφική ενέργεια της ζωής, αλλά να αναζητήσει το βαθύτερο νόημα της ύπαρξής του.

Στο τέλος του λόγου ο Jung παρουσιάζει την ιδέα ότι η ανθρώπινη εμπειρία δεν είναι μόνο μια ατομική διαδικασία, αλλά και μέρος της μεταμόρφωσης του ίδιου του Θεού. Μέσα από τις δοκιμασίες και τις επιτυχίες του ανθρώπου, ο Θεός εξελίσσεται μαζί του. Η ανθρώπινη ζωή είναι ένα μαγικό ταξίδι προς την ενότητα και τη συνείδηση της θεϊκής φύσης του ανθρώπου.

Ο έβδομος λόγος αποτελεί ένα φιλοσοφικό και ψυχολογικό κείμενο μεγάλης σημασίας. Περιγράφει τον άνθρωπο ως το σημείο σύνδεσης μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού κόσμου, εξερευνά την έννοια της συγχρονικότητας και προτείνει ότι η πραγματική γνώση του Θεού έρχεται μέσα από την άμεση εμπειρία και όχι μέσω της πίστης. Η μεταμόρφωση του ανθρώπου δεν είναι απλώς μια αλλαγή, αλλά μια βαθιά εσωτερική διαδικασία που απαιτεί αποδοχή του εαυτού, υπέρβαση της δυαδικότητας και την αναζήτηση του θεϊκού φωτός μέσα μας.